Kringloopgeneuzel, de boer als verdienmodel!

– Een opinieblog van Ron Cox – 

Bij ons is het momenteel gortdroog. In een klimaatsverandering geloof ik persoonlijk niet. Maar dat het weer nu extreem is, is een feit. Zo hebben ook de proefvelden nu echt water nodig. De bouwvoor is leeg en dus mag ik deze dagen zelf weer ervaren hoe het is om boer te zijn. Een goed gewas dat dreigt te verpieteren door de droogte, daar doe je alles aan om dat te voorkomen. Dus dat betekent:  slepen met mijn haspeltje, huurtrekker en tractorpomp. Een gebroken nachtrust, tractor drooggelopen en de volle zon op de kop. Maar bovenal nóg meer respect voor al die hardwerkende boeren!

Als erfbetreder zie ik veel. Hardwerkende boeren die vanuit hun trots en passie alles doen om hun gewassen en dieren zo goed mogelijk te verzorgen. Daarover klagen ze weinig. De natuur kun je niet veranderen en dit onderga je als boer ‘gewoon’. Gisteravond zei iemand letterlijk: “We kunnen er GELUKKIG niks aan doen”. En daarbij doelde hij op het niet kunnen veranderen van het weer.

Wet- en regelgeving agrarische sector

Waar wel veel over wordt geklaagd, is de steeds strenger wordende wet- en regelgeving. Boeren voelen zich daardoor steeds meer in het nauw gedreven. Daarbij komt dat allerlei groeperingen, die pretenderen het goed voor te hebben voor natuur en dieren, dagelijks tegen alles wat enigszins agrarisch is aantrappen. De huidige agrarische sector wordt letterlijk veroordeeld voor bijna alles wat fout gaat in de wereld. Het lijkt wel of iedereen zijn/haar persoonlijke frustraties lekker botviert op onze mooie sector. Dit vreet aan bijna iedere boer die zijn stinkende best doet om zijn dieren en akkers goed te verzorgen. Onze eigen minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Carola Schouten,  voegt daar in haar nieuwste visie op de landbouw nog een dimensie aan toe: de kringloopvisie. ‘Het huidige, op kostenverlaging en productieverhoging gerichte systeem leidt immers tot uitputting van de bodem, verschraling van de natuur en steeds kleinere marges voor de boeren en moet daarom plaatsmaken voor duurzame ‘kringlooplandbouw’. Daarin worden grondstoffen hergebruikt en teruggegeven aan de bodem, wordt de balans met de natuur hersteld en kunnen de boeren op verantwoorde wijze hun geld verdienen’.

Kringloopvisie biedt maar deels oplossingen

Een visie waar ik me persoonlijk maar deels in kan vinden. Uitputting van de bodem? Bij onze huidige hoge opbrengstniveaus zal de bodem gevoed moeten worden. Verschraling van natuur? Het zijn de akkers die nu al duidelijk verschralen. Steeds kleinere marges? De kosten van produceren zijn steeds hoger geworden. Grondstoffen en afval hergebruiken kunnen we al als de beste. Organische mest opwaarderen doe je het beste direct bij de bij de boer. Minder inzet van logistiek is toch ook duurzaam? Vlak na haar aantreden verkondigde Schouten er voor te zorgen dat in 2030 iedere boer in Nederland duurzaam zou zijn. Duurzame kringlooplandbouw biedt zeker oplossingen, maar wie gaat dat financieren? Beste Carola, onze innoverende boeren behoren al tot  de meeste duurzame van de wereld. Voedselveiligheid en dierwelzijn is nergens in de wereld zo gewaarborgd als in Nederland en omringende landen. Vorige week kondigde je in een brief aan de kamer aan een landelijk interactief platform of groen kennisnet te willen ontwikkelen. Dit met de insteek om boeren en tuinders meer toegang tot kennis en innovatie te geven. Verder wil je de boeren ondersteunen middels onafhankelijke bedrijfscoaches. In een wereld waar bijna alles om geld draait, vraag ik me dan af hoe je gaat beoordelen wie er nog onafhankelijk is? In de agrarische sector is veel geld te verdienen. Veel chemische middelen kunnen we vervangen door biologische middelen. Niet voor niets zetten de chemiegiganten hier vol op in. “Groene chemie” wordt het nieuwe verkopen. Voor elke probleem is wel een middeltje voorhanden. In onze boeren steekt een prima verdienmodel, maar laat ze daar zelf dan ook eens van profiteren. Zij verzetten de zware arbeid. Loon naar arbeid lijkt me hier volledig op zijn plaats.

Boeren verkiezen dragen boven klagen

Laat boeren zelf met eigen coaches aan de gang gaan. Steun ze bijvoorbeeld met kennisvouchers. Dit creëert draagvlak en resulteert in regelrechte praktijkkennis. Immers zijn boeren letterlijk de enigen met gezond boerenverstand. Geen school waar je dat kunt leren! Persoonlijk hecht ik daar de meeste waarde aan. Als een boer(in) zegt dat iets werkt, dan heeft het ook gewerkt. Dan heeft hij/zij het vaak zelf in de praktijk ondervonden. Boeren hebben daarbij zelf ook de verantwoordelijkheid om hiermee aan de slag te gaan. Boeren die nu klagen gaan dan wellicht dragen. Onlangs is er een akkoord gesloten over het handelsverdrag tussen de Europese Unie en Mercosur. Met name zeer nadelig voor onze eigen vleessector. Ik geloof persoonlijk niet dat ze in Zuid-Amerika ooit gehoord hebben van verplichte drukregistratie op de spuit, teeltvrije zones en een veelomvattend Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) zoals we dat hier hebben. Ver van huis is goed liegen. Ik weet zelf ook graag wat ik eet. De NVWA zal niet ieder biefstukje kunnen controleren, want zij hebben de handen al vol aan het controleren van onze eigen boeren op van alles en nog wat. Als ik minister van Landbouw, maar vooral ook van Voedselveiligheid, zou zijn zou ik hier zeker wakker van liggen. Er is een spreekwoord dat luidt: ‘Met tijd en vlijt geraakt men wijd’. Carola, onze boeren behoren tot  de vlijtigste van de wereld. Maar ook: ‘Goed werk moet lang duren’. Geef boeren dan ook de tijd om deze omschakeling te maken. Draagvlak ontstaat alleen in een eerlijk speelveld; daar waar win-winsituaties ontstaan. De schaalvergroting is niet meer terug te draaien. Kleinere bedrijven zijn nauwelijks meer levensvatbaar. Kringlooplandbouw op onze grote bedrijven heeft zeker toekomst, maar geef boeren dan de tijd en de ruimte om te ondernemen. ‘Krinloopgeneuzel’ wordt dan waarheid! Beste boeren, ik ben trots op jullie. Denk in kansen en waar een wil is, is ALTIJD een weg!